Στυλιανός Χούτας, ο Οπλαρχηγός του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Βάλτου

του Μπάμπη Κουβέλη, συγγραφέα*

Ο Στυλιανός Χούτας του Θωμά και της Αικατε­ρίνης (το γένος Νιάφα) γεννήθηκε το 1908 στην Κεχρινιά του Βάλτου. Τελείωσε το γυμνάσιο στην Άρτα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και το 1931 έλαβε το πτυχίο της Ιατρικής Σχολής (ειδικότητα παθολόγος).

Ας δούμε συνοπτικά, κατά πρώτο, την εν γένει πορεία του μέχρι την είσοδο του στον πολιτικό στίβο. Για την πολιτική του διαδρομή θα αναφερθούμε εκτενώς στη συνέχεια. Θα αναπτύξουμε την πολιτική του δράση και θα επιχειρήσουμε να αποτιμήσουμε το έργο του.

Μέχρι το 1940 άσκησε το Ιατρικό επάγγελμα στην Αμφιλοχία με υψηλή κατά κοινή εκτίμηση ευαισθησία και ανθρωπιά. Κατά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ενώ υπέφερε από χρόνια πάθηση (νεφρολιθίαση και αποφλοίωση νεφρού) δεν θέλησε να κάμει χρήση του του κατά νόμο δικαιώματος απαλλαγής από την στράτευση και κατατάχθηκε στο στρατό ξηράς με το βαθμό του έφεδρου ανθυπίατρου και υπηρέτησε στη ζώνη των πρόσω.

Η δράση του στον ΕΔΕΣ

Το 1941, παρά την επισφαλή κατάσταση της υγείας του (είχε προσβληθεί στο μεταξύ και από φυματίωση), άρχισε από τους πρώτους μήνες της γερμανοϊταλικής κατοχής την οργάνωση αντίστασης στο Βάλτο κατά των κατακτητών και στη συνέ­χεια στις άλλες περιοχές του νομού. Το καλοκαίρι του 1942, μαζί με τη σύζυγο του (Μαρία Καρκανιά) και τα δύο τότε μικρά παιδιά του, βγήκε στα ορεινά του Βάλ­του για να αρχίσει από εκεί ένοπλο αγώνα κατά των Γερμανοϊταλών. Συνεργάστη­κε στενά με τον στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα και συγκρότησε γρήγορα τις πρώτες εθνικές ανταρτικές ομάδες, τις οποίες και συντηρούσε με δικά του οικονομικά . έσα μέχρι τον Απρίλη του 1943, οπότε άρχισε η ενίσχυση σε υλικό των ένοπλων :ιιάδων από το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και ο Στυλιανός Χούτας ϊγκαταστάθηκε μόνιμα στον ορεινό Βάλτο. Με εγκύκλιο του της 22ας Δεκεμβρίου1942, ως αρχηγός των Ανταρτικών Ομάδων του Βάλτου, αποκήρυξε το κατοχικό κράτος της Αθήνας ως "αντεθνικόν". Συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες του χώρου στα χέρια του και μέσα σε βραχύ χρονικό διάστημα οργάνωσε ολόκληρη την περιοχή σε απόλυτα ελεγχόμενο έδαφος της "Ελεύθερης Ορεινής Ελλάδος", όπως ονο­μάσθηκε, το οποίο, την άνοιξη του 1943 επεκτάθηκε και στην Ήπειρο.

Ως Αρχηγός Βάλτου, ο Στυλιανός Χούτας σημείωσε εξαιρετική πολεμική δράση σε σωρεία συμπλοκών και μαχών που έδωσε εναντίον των δυνάμεων κατοχής, όμως στη συνέχεια - με την τροπή που πήραν τα γεγονότα - και εναντίον εγχώριων αντί­παλων δυνάμεων. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η πολεμική δραστηριότητα το 1943 κατά των κατακτητών, η οποία βοήθησε αποτελεσματικά τις αποβατικές επιχειρή­σεις των συμμαχικών δυνάμεων στη νότια Ιταλία. Το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής με διαταγή του (στις 30 Ιουνίου) ζήτησε από τον Στυλιανό Χούτα να παρε­μποδίσει από το πρωί της 4ης Ιουλίου την μετακίνηση των Ιταλογερμανικών δυνά­μεων από την Ελλάδα στην Ιταλία μέσω της Εθνικής Οδοΰ Αγρινίου-Άρτας, που θα διέρχονταν, με προορισμό την Ήπειρο και τα Αλβανικά λιμάνια. Την αποστολή αυτή ο Χούτας εκτέλεσε στο ακέραιο. Με αλλεπάλληλες επιθέσεις από 4 μέχρι 22 Ιουλίου 1943 κατά μήκος του δρόμου αυτού κατόρθωσε και ανέκοψε την πορεία των εχθρικών δυνάμεων. Κορυφαία των μαχών αυτών υπήρξε η μάχη του Μακρυνόρους, όπου επί οκτώ μερόνυχτα καθηλώθηκε και συντρίφτηκε η μηχανοκίνητη Ιταλική μεραρχία "ΜΠΡΕΝΕΡΟ" (πρόκειται για την ίδια μεραρχία του Μουσολίνι, η οποία την 24η Ιουνίου το 1941 είχε εισέλθει "θριαμβευτικά" στην Αθήνα), καθώς και οι γερμανικές ενισχύσεις υπό την επίλεκτη μεραρχία "ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ". Τον Οκτώβριο του 1943, αν και υποχρεώθηκε εκ των πραγμάτων να αντιμετωπίσει την ταυτόχρονη επίθεση των Γερμανών και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εναντίον των Εθνικών Ομάδων Ελλή­νων Ανταρτών, ο Στυλιανός Χούτας συνέχισε τον αγώνα μέχρι την αποχώρηση των στρατευμάτων του κατακτητή από την Ελλάδα, οπότε και παρέδωσε τα τμήματά του στον Εθνικό Στρατό που άρχισε να ανασυγκροτείται.

Για τις υπηρεσίες του αυτές προς την πατρίδα και τον Συμμαχικόν Αγώνα ο Στυ­λιανός Χούτας τιμήθηκε με πολλά Ελληνικά παράσημα: Το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας, τους Πολεμικούς Σταυρούς Γ' και Β' τάξεως, το Μετάλλιον Εξαιρέτων Πράξεων, Το Αναμνηστικόν Μετάλλιον Εθνικής Αντίστασης 1941-45. Ακόμη του δόθηκε η Πολεμική Σημαία του Αρχηγείου του με τον Πολεμικό Σταυρό Α' τάξε­ως. Επίσης, τιμήθηκε με πολλές επ' ανδραγαθία προαγωγές και έφθασε στο βαθμό του Υπιάτρου. Από το βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιο τον 6ο τιμήθηκε με το "Εξο- χώτατον Παράσημον της Βρετανικής Αυτοκρατορίας". Τέλος, τιμήθηκε με τον Μεγαλόσταυρο των Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Παναγίου Τάφου, καθώς και με τον Ανώτερον Ταξιάρχην του Γεωργίου του Α' και με χρυσά μετάλλια της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, της πόλεως του Αγρινίου, της Ρόδου και της Αμφιλοχίας.

Το δικτατορικό καθεστώς του 1967, θεωρώντας τον Χούτα επικίνδυνο, διέταξε τη σύλληψη του. Άνδρες του στρατού και της χωροφυλακής περικύκλωσαν το σπίτι του στο Χαλάνδρι στις 21 Μαΐου. Με την τόλμη που πάντα τον διέκρινε, ο Χούτας κατόρθωσε και ξέφυγε. Παρέμεινε διωκόμενος μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου 1967, οπότε, με τη χορήγηση της γενικής αμνηστίας, επέστρεψε στην οικογένειά του.

Η πολιτική του σταδιοδρομία 

Το δικτατορικό καθεστώς του 1967, θεωρώντας τον Χούτα επικίνδυνο, διέταξε τη σύλληψη του. Άνδρες του στρατού και της χωροφυλακής περικύκλωσαν το σπίτι του στο Χαλάνδρι στις 21 Μαΐου. Με την τόλμη που πάντα τον διέκρινε, ο Χούτας κατόρθωσε και ξέφυγε. Παρέμεινε διωκόμενος μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου 1967, οπότε, με τη χορήγηση της γενικής αμνηστίας, επέστρεψε στην οικογένειά του.

Μετέσχε ως Υπουργός ή ως Υφυπουργός σε 5 Κυβερνήσεις, αναλαβών 10 φορές υπουργικά καθήκοντα: Δύο φορές Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου, μια φορά Υπουργός Πρόνοιας, μια φορά Υπουργός Δημοσίων Έργων, τρεις φορές Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, τρεις φορές Υφυπουργός Οικισμού και Ανοικοδομήσεως.

Αναλυτικά διετέλεσε:

•  Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και Ανοικοδομήσεως (1950).

•  Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου, ασκών καθήκοντα Υφυπουργού Κοινωνι­κής Πρόνοιας, Οικισμού και Ανοικοδομήσεως (1950-1951)

•   Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής (1963)

•   Υπουργός Δημοσίων Έργων (1964-1965)

Ως Υφυπουργός Ανοικοδομήσεως το 1950-51 επέλυσε το οξύτατο τότε πρόβλη­μα της στέγασης των 750.000 ανταρτόπληκτων, που βάρυνε σε υψηλότερο βαθμό την ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Βάλτο. Φορτία ξυλείας που έφταναν με καράβια στον Αμβρακικό, ποστιάζονταν και κάλυπταν όλη την ανατολική παραλιακή ζώνη της πόλης της Αμφιλοχίας, για να προωθηθούν στη συνέχεια στους δικαιούχους.

Ως Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής το 1963 χάραξε τις δύο μεγά­λες προγραμματικές κατευθύνσεις του Υπουργείου του: της Λαϊκής στέγης και της Εθνικοποιήσεως της Υγείας.

Ως Υπουργός Δημοσίων Έργων στην Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, το 1964-1965, εκπόνησε το πρώτο ευρύτατο πενταετές πρόγραμμα Εθνικής και Επαρ­χιακής Οδοποιίας, όπως και προγράμματα άλλων έργων σε ολόκληρη τη χώρα. Όμως, κατόπιν, έλαβαν χώρα τα γνωστά ως Ιουλιανά γεγονότα του 1965. Παραι­τήθηκε η Κυβέρνηση και το προαναφερθέν πρόγραμμα έμεινε ανεκτέλεστο περίπου, με τη δυσμενή συνέπεια, να μη γνωρίσει την ανάπτυξη που έπρεπε η οδοποι­ία πανελλήνια αλλά και στην Αιτωλοακαρνανία. Την ίδια τΰχη είχε και το σχεδια- σθέν τότε (άγνωστο ή λησμονημένο σήμερα από πολλούς) έργο της ζεύξης του Ρίου - Αντιρρίου. Με την αριθ. 1136/26-2-1965 απόφαση του υπουργού Στυλιανού Χούτα, συγκροτήθηκε επιτροπή από μηχανικούς του Υπουργείου, για την προπα­ρασκευή των όρων διεξαγωγής δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού για την γεφύρωση του στενού. Καταρτίστηκε από την επιτροπή σχετικό υπόμνημα για τα γεωλογικά στοιχεία της συγκεκριμένης περιοχής, για την μορφολογία του βυθού Ρίου - Αντιρ­ρίου κ.λπ. Επίσης, το Κ.Ε.Δ.Ε. (Κεντρικό Εργαστήριο Δημοσίων Έργων) προέβη σε αναγνωριστικές - ερευνητικές γεωτρήσεις στην ξηρά, μία κοντά στο φρούριο του Ρίου και δύο κοντά στο φρούριο του Αντιρρίου, που έδωσαν σημαντικές πληροφο­ρίες για τη γεωλογική σύσταση του υπεδάφους στις δύο όχθες του στενού.

Κατάφερε πάντως ο Χούτας να κατασκευασθεί η γέφυρα του Αχελώου, που σήμερα ανυποψίαστοι οι πιο πολλοί τη διανύουμε ως προς τη μεγάλη χρησιμότητα που προσέλαβε και την πολλαπλή εξυπηρέτηση που επιτελεί. Ήταν ένα έργο που ανακούφισε τα μέγιστα από την ταλαιπωρία την Αιτωλοακαρνανία αλλά και όλη την βορειοδυτική Ελλάδα. Έγινε ακριβώς στην ώρα που αβελτηρία άλλη δεν χωρούσε, καθώς οι οδικές μετακινήσεις και οι μεταφορές διαρκώς αυξάνονταν, ο δε τουρισμός στη χώρα άρχιζε να προδιαγράφει την ραγδαία ανοδική του τάση.

Χρήζει ακόμη μνείας και αναφοράς ένα άλλο έργο που έθεσε σε εφαρμογή ο Χούτας στην περιοχή μας, που όμως και αυτό έμεινε ανολοκλήρωτο. Πρόκειται για μια υπόγεια στοά που άρχισε να διανοίγεται πριν από την είσοδο της πόλης της Αμφιλοχίας, καθώς πορευόμαστε από το Αγρίνιο. Φιλοδοξούσε σχετικά ο Στυλια­νός Χούτας να κατασκευαστεί σήραγγα που θα διαπερνούσε τον δεξιό ημιορεινό ημιπερίγυρο της Αμφιλοχίας και θα έβγαινε στον κάμπο του Βάλτου, που έτσι ο κάμπος θα αρδευόταν και τα κοντινά χωριά θα εξασφάλιζαν την ύδρευσή τους από το νερό της λίμνης Αμβρακίας. Η σπουδαιότητα του έργου αυτού επιβεβαιώνεται και με την πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Γεωργίου Σουφλιά ότι θα αρχίσει η συνέχιση του έργου.

Σε όλη την πολιτική πορεία του Χούτα μέγας "αντίπαλος του" - σε τοπικό επί­πεδο - ήταν ο Ανδρέας Στράτος, επιφανής κι αυτός πολιτικός και Βαλτινός στην καταγωγή, ο οποίος πολιτεύθηκε, αρχικά με το κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού και με την Ε.Ρ.Ε. κατόπιν. Μιλάμε ασφαλώς για ευπρεπή ανταγωνισμό που κυριάρ­χησε ανάμεσα στους δύο, ο οποίος μάλλον ωφέλιμος απέβη για την περιοχή μας.

Ο Στυλιανός Χούτας ήταν ένας έντιμος και περήφανος Ακαρνάνας. Είχε μια έμφυτη απλότητα και διέθετε έναν ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης των συμπατριωτών του. Στις προεκλογικές προετοιμασίες του απέφευγε να χρησιμοποιεί το μπαλ­κόνι για ομιλίες. Αυτό γινόταν μόνο στις μεγάλες πόλεις. Στα χωριά που περιέρχο­νταν, έμπαινε στα καφενεία και συζητούσε ήρεμα και φιλικά με τους ανθρώπους. Έσκυβε και άκουγε με προσοχή τα αιτήματά τους και όσα από αυτά τα θεωρούσε μη παράλογα, κατάφερνε με υπομονή όπου και όταν χρειαζόταν ένα - ένα να τα τακτοποιεί. Ήταν παθιασμένος με τον Βάλτο και οι κάτοικοι αυτής της επαρχίας του είναι ευγνώμονες για τα πολλά έργα οδοποιίας που εκτέλεσε στον παραμελη­μένο και ορεινό κατά το πλείστον τόπο τους. Πρόκειται για μεγάλης εμβέλειας πολιτική προσωπικότητα, που απολάμβανε τον σεβασμό στο Εθνικό Κοινοβούλιο όχι μόνο από μέρους των φίλων και συμπατριωτών του αλλά και από μέρους των πολιτικών αντιπάλων του. Χωρίς να θέλουμε να υπερβάλουμε, μπορούμε να πούμε ότι η παρουσία στο πολιτικό προσκήνιο της Αιτωλοακαρνανίας του δίδυμου Χούτας- Στράτος σημάδεψε αξεπέραστα το μεγαλύτερο τμήμα της χρονικής περιόδου 1946-2004 που εξετάζεται στον παρόν Συνέδριο. Έχουμε δε την πεποίθηση πως, αν τα πολιτικά πάθη της εποχής που συνυπήρξαν ήταν ηπιότερα και οι οικονομικές συνθήκες της χώρας καλύτερες, θα μπορούσαν να δώσουν ο καθένας τους στο Νομό πολύ περισσότερα από όσα έδωσαν.

Τον Στυλιανό Χούτα τον διαδέχθηκε στην πολιτική ο γιός του, ο Θωμάς Χούτας, έγκριτος Δικηγόρος στην Αθήνα, ο οποίος λόγω συγκυριών δεν εθήτευσε επί μακρόν στην πολιτική σκηνή. Αρχικά (Μάιος 1980 - Μάιος 1981) χρημάτισε Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. Στις εκλογές του 1981 ανα­δείχθηκε πρώτος επιλαχών βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του βουλευτή - υπουργού Χριστόφορου Στράτου ορκίσθηκε ο Θωμάς βουλευτής. Επίσης, εκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές του 1985. Όμως, ύστερα από ένα περίπου εξάμηνο από την ανάληψη των βου­λευτικών του καθηκόντων και μετά τη νέα καταμέτρηση των ψήφων, έχασε η Ν.Δ. στην Αιτωλοακαρνανία μια έδρα, την οποία κέρδισε το ΠΑΣΟΚ και στη θέση του Θωμά Χούτα ορκίσθηκε βουλευτής ο Αθανάσιος Δημητρακόπουλος.

Ο Στυλιανός Χούτας, ο οποίος απεβίωσε το 1992, άφησε και αξιόλογο συγγραφικό έργο, το οποίο καλύπτει γεγονότα και πρωταγωνιστές της πολεμικής περιό­δου, όπου ο ίδιος έδρασε. Το έργο του αυτό περιλαμβάνει τα εξής βιβλία:

•  "Η Εθνική Αντίσταοις των Ελλήνων 1941-45", Αθήνα, 1961.

•  "Από το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως - Μάχη τον Μακρυνόρους" (14-22 Ιουλίου 1943), Αθήνα, 1984.

"Ναπολέων Ζέρβας", Αθήνα, 1984.

*Το κείμενο του συγγραφέα Μπάμπη Κουβέλη, για τον Στυλιανό Χούτα, αποτέλεσε εισήγηση στο επιστημονικό συνέδριο που διοργάνωσε η Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρεία (ΑΙ.ΠΟ.Ε.) τον Νοέμβριο του 2008.

 Πηγή