Το χρονικό της έναρξης του αντιστασιακού Αγώνα της οργάνωσης Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ) σύμφωνα με τον Στυλιανό Χούτα

Πηγή

     Ο Ναπολέων Ζέρβας ανεχώρησε στις 23/07/1942 απ’την Αθήνα με κατεύθυνση την επαρχία Βάλτου στην βόρεια Αιτωλοακαρνανία με σκοπό να ξεκινήσει τον αντάρτικο αγώνα του. Λόγω του ότι ο ΕΔΕΣ  αναπτύχθηκε και έδρασε κυρίως στην Ήπειρο έχει δημιουργηθεί η λανθασμένη εντύπωση ότι ξεκίνησε από εκεί. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η επαρχία Βάλτου ήταν η πρώτη του τοπική επιλογή για το ξεκίνημα του αντάρτικου. Τους λόγους της επιλογής του Βάλτου τους αναφέρει ο ίδιος σε άρθρο του στην εφημερίδα Ακρόπολη στις 22-11-1949: Η απαρχή του εθνικού αγώνα του ΕΔΕΣ του Ζέρβα λοιπόν έγινε στην επαρχία Βάλτου, όπου είχε ήδη ιδρυθεί η φιλοβασιλική Ανεξάρτητη Εθνική Οργάνωση Βάλτου, της οποίας αρχηγός ήταν ο γιατρός Στυλιανός Χούτας. Η επαρχία Βάλτου ήταν μία φτωχή ορεινή περιοχή, όπου όμως είχαν εγκαταλειφθεί πολλά όπλα απ'τον υποχωρούντα ελληνικό στρατό το 1941. Αργότερα, αυτό βοήθησε σημαντικά την ανάπτυξη του εθνικού αντιστασιακού κινήματος στην περιοχή. Οι Βαλτινοί είχαν οργανωθεί απ'τις αρχές του 1942 στην προαναφερόμενη οργάνωση η οποία βέβαια αντιμετώπιζε σημαντικές δυσκολίες. Π.χ. τον Απρίλιο του 1942 συνελλήφθη απ'τους Ιταλούς ο Χούτας πρωτού τελικά αφεθεί ελεύθερος, ενώ η έλλειψη οικονομικών πόρων ήταν ανασταλτικός παράγοντας για την περαιτέρω ανάπτυξη.

  Τέλος Ιουλίου του 1942 φθάνει με άκρα μυστικότητα στον Βάλτο ο Ζέρβας συνοδευόμενος από 4 συντρόφους του (Μυριδάκης, Παπαδάκης, Πυρομάγλου, Κωτσάκης), και έρχεται σε επαφή με τον φίλο του Δημήτρη Ίσκο στο χωριό Δούνιστα. Ο Ζέρβας κυκλοφορούσε με το ψευδώνυμο "Νίκος Σουλιώτης". Ο Ίσκος όμως αποδεικνύεται λανθασμένη επιλογή. Έστειλε τον Ζέρβα και τους συντρόφους του να διαμένουν σε στάνες στα ορεινά του Βάλτου, με σκοπό να τον προστατέψει όπως έλεγε. Στην πραγματικότητα εκμεταλλευόταν την περίσταση  και απομυζούσε τις λίρες που είχε πάνω του ο Ζέρβας για οργάνωση αντάρτικου, για να του δίνει τρόφιμα. Είχε βγάλει επίσης την φήμη ότι αυτοί που κρύβονταν στις στάνες ήταν μαυραγορίτες. Παράλληλα χανόταν το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που έστελνε στο βουνό η οργάνωση του ΕΔΕΣ για την ανάπτυξη του αντάρτικου, ενώ το ίδιο συνέβη και με το υλικό από μία συμμαχική ρίψη που έγινε στις 27/08/1942. Ο Ζέρβας ήταν ουσιαστικά σε απομόνωση με μόνο σύνδεσμο στην περιοχή τον αναξιόπιστο Ίσκο.

 Επειδή όμως ο Ζέρβας καταγόταν απ΄την γειτονική Άρτα, και φυσικά ο κόσμος είναι μικρός, είχε αρχίσει να κυκλοφορεί η φήμη ότι δεν επρόκειτο περί μαυραγοριτών, όπως έλεγε ο Ίσκος, αλλά περί του Ζέρβα. Το μαθαίνει ο ενωμοτάρχης της Χωροφυλακής Γεωρ.Κοσσυβάκης, μέλος της οργάνωσης του Βάλτου, και ενημερώνει τον Χούτα. Στις 08/09/1942 συναντιέται ο Ζέρβας με τον Χούτα, και ο πρώτος του εξηγεί τον λόγο που ήρθε στον Βάλτο. Ο Χούτας συμφωνεί και ξεκινάει η συνεργασία των Βαλτινών με τον ΕΔΕΣ. Κάποιες ενστάσεις του Χούτα σχετικά με το πολιτειακό ζήτημα (το καταστατικό του ΕΔΕΣ ήταν αναφανδόν κατά του θεσμού της Βασιλείας) πέρασαν σε δεύτερη μοίρα χάριν του κοινού αγώνα.

 Ο Ζέρβας όμως δεν μπορούσε να μείνει άλλο στην περιοχή. Όπως προαναφέρθη, η είδηση  της παρουσίας του είχε ήδη διαρρεύσει και φυσικά οι σχετικές φήμες είχαν φτάσει στα αυτιά των Ιταλών κατακτητών. Παράλληλα είχε δημιουργηθεί και μία κίνηση κατοίκων της πόλης της Αμφιλοχίας που δεν επιθυμούσαν την παρουσία του Ζέρβα στα μέρη τους, πιθανώς για τον φόβο των ιταλικών

Στυλιανός Χούτας

αντιποίνων. Έτσι ο Ζέρβας συνοδευόμενος απ'το απόσπασμα του Κοσσυβάκη πηγαίνει στις 21/09/1942 στην Μεγαλόχαρη της Άρτα, επειδή εκεί ήταν το σόι του τελευταίου, όπου εγκαθίσταται και ξεκινάει την οργάνωση του αντάρτικου του ΕΔΕΣ.

 Η συμφωνία του Ζέρβα με τον Χούτα έδωσε νέα ώθηση στην οργάνωση του Βάλτου. Μοιράζονται προκηρύξεις προς τους πάντες ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, προβάλλεται κατάλληλα η συμφωνία με τον Ζέρβα και τα αποτελέσματα είναι άμεσα. Ως τα μέσα Οκτωβρίου του 1942 είχαν συγκροτηθεί σχεδόν σε όλα τα χωριά του ορεινού Βάλτου ένοπλες και εφεδρικές ομάδες της οργάνωσης, ενώ και η Χωροφυλακή του Βάλτου συμμετέχει στην κοινή εθνική προσπάθεια. Η αρχική αντίδραση κατά του Ζέρβα που είχε αναπτυχθεί στην Αμφιλοχία δεν είχε ιδιαίτερη συνέχεια καθώς οι πρωτεργάτες της έφυγαν στην Αθήνα. Ο λαός του Βάλτου αγκάλιασε με λιγότερη επιφυλακτικότητα την αντιστασιακή προσπάθεια, προφανώς λόγω του ότι ήταν πλέον επικεφαλής ένας μόνιμος ανώτερος αξιωματικός. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό λόγω του κύρους που έχαιραν τότε οι εμπειροπόλεμοι βαθμοφόροι των ενόπλεων δυνάμεων.

πηγή
Στυλιανός Χούτας, "Η εθνική αντίστασις των Ελλήνων 1941-1945" στις σελ. 53-65.